Το σχολείο μας είχε τη χαρά να διοργανώσει λογοτεχνική βραδιά, η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 16 Ιανουαρίου 2013 στις 18.30 στο Αμφιθέατρο Γυμνασίου-Λυκείου του Κολεγίου μας. Θέμα της εκδήλωσης ήταν: «Παπαδιαμάντης Εορταστικός: “Στὸ Χριστό, στὸ Κάστρο”». Έγινε εισήγηση από τον κ. Στέλιο Παπαθανασίου, διδάκτορα Θεολογίας και Φιλολογίας, και ακολούθησε προβολή ντοκιμαντέρ. Την εκδήλωση προλόγισε ο δάσκαλος της Δ᾽ τάξης του Δημοτικού Δρ. Ευστράτιος Σαρίσχουλης.

ΠΑΠΑΔΙΑΜΑΝΤΗΣ ΕΟΡΤΑΣΤΙΚΟΣ:

«ΣΤΟ ΧΡΙΣΤΟ, ΣΤΟ ΚΑΣΤΡΟ»

Μία φράση που αποδίδεται στον Δημόκριτο μας υπενθυμίζει με τη μέγιστη δυνατή σαφήνεια: «Βίος ἀνεόρταστος, μακρὰ ὁδὸς ἀπανδόκευτος». Με άλλα λόγια, «ζωή χωρίς εορταστικά διαλείμματα μοιάζει με δρόμο χωρίς καταλύματα αναψυχής».

Η εορταστική διηγηματογραφία του Αλέξανδρου Παπαδιαμάντη κινείται παραδειγματικά στο πλαίσιο της δημοκρίτειας φράσης και του συνακόλουθου νοήματος. Χωρίς να υποτιμά τη δωρεά και την πανήγυρη της κάθε μέρας (τον ήλιο, τη θάλασσα, τα ανθισμένα δέντρα, το δροσερό αεράκι) περιγράφει και υμνεί κυρίως τις μεγάλες εορτές της Χριστιανοσύνης: τα Χριστούγεννα, το Πάσχα, τα Φώτα, τον Δεκαπενταύγουστο.

Οι εορτές αυτές παρουσιάζουν την ευκαιρία στο πλήρωμα της Εκκλησίας να εορτάσει εν σώματι και να «προσφέρῃ τῷ Θεῷ θυσίαν αἰνέσεως». Οι ιερές ακολουθίες με την εκκλησιαστική ποίηση, το μέλος, τις ευχές και την συμπροσευχή αποτελούν τον συνεκτικό ιστό της κοινότητας και θεραπεύουν μια βαθιά ανθρώπινη ανάγκη: τη νοερή επικοινωνία του κτιστού με το άκτιστο, του ανθρώπου με τον Θεό.

Η θειά το Μαλαμώ η Καναλάκαινα του διηγήματος «Στὸ Χριστό, στὸ Κάστρο», «χήρα ἑξηκοντούτις, εὐλαβής, πρόθυμος νὰ τρέχῃ εἰς ὅλας τὰς λειτουργίας καὶ νὰ ὑπηρετῇ δωρεὰν εἰς τοὺς ναοὺς καὶ τὰ ἐξωκκλήσια», είναι στην προκειμένη περίπτωση εξόχως διαφωτιστική: «Δὲν εἶναι καλὸ πρᾶμα ν᾽ ἀφήνουν τὸ Χριστὸ ἀλειτούργητο, τὴν ἡμέρα τῆς Γέννας του».

Στο προαναφερθέν διήγημα του Παπαδιαμάντη μία ομάδα Σκιαθιτών, αποτελούμενη από γυναίκες και άντρες, με επικεφαλής έναν ιερέα, εκτελούν την Παραμονή των Χριστουγέννων μία άκρως επικίνδυνη αποστολή. Παλεύοντας σκληρά με τα κύματα και με τα χιόνια προσπελάζουν μία εγκαταλειμμένη εκκλησία, τον ναό της Χριστού Γεννήσεως στο Κάστρο, δηλαδή στον απώτατο βορρά της νήσου. Ο σκοπός του τολμήματος των προσκυνητών της ευέλπιδος απερισκεψίας είναι διπλός: να διασώσουν δύο συγχωριανούς αποκλεισμένους από τα χιόνια και να λειτουργήσουν τον Χριστό.

Ο σκοπός επιτυγχάνεται, διότι, όπως λέγει στους ενορίτες του ο παπα-Φραγκούλης, ο κεντρικός χαρακτήρας του διηγήματος, στην αυτοσχέδια διδαχή του, «ὅπου εἶναι μία μερικὴ προαίρεσις καλή, κ᾽ ἔχει κανεὶς καὶ χρέος νὰ πληρώσῃ, ἂς εἶναι καὶ τόλμη ἀκόμα, καὶ ὅπου πρόκειται νὰ βοηθήσῃ κανεὶς ἀνθρώπους, καθὼς έδῶ, ἐκεῖ ὁ Θεὸς ἔρχεται βοηθός, καὶ ἐναντίον τοῦ καιροῦ, καὶ μὲ χίλια ἐμπόδια ... Ἐκεῖ ὁ Θεός συντρέχει καὶ μὲ εὐκολίας πολλὰς καὶ μὲ θαῦμα ἀκόμα ...».

Τελικά, εκτός από το θαύμα της διασώσεως των συγχωριανών αλλά και ενός πλοιαρίου (του καπετάν Κωνσταντή του Λημνιαραίου), που πέφτει «στα μαλακά», χωρίς να τσακιστεί στα βράχια, έχουμε και το θαύμα της πανηγύρεως μετά το τέλος της ακολουθίας των Χριστουγέννων: «Καὶ ἔφαγον πάντες καὶ ηὐφράνθησαν, ἑορτάσαντες τὰ Χριστούγεννα μετὰ σπανίας μεγαλοπρεπείας ἐπὶ τοῦ ἐρήμου ἐκείνου βράχου». Έχουμε, επίσης, το θαύμα του διηγήματος, διότι θαύμα είναι η εκ μέρους μας μετοχή σε μία τόσο μεγάλη και παρήγορη λογοτεχνία.

                                                                                            Στέλιος Παπαθανασίου

Στέλιος Παπαθανασίου

Βιογραφικό σημείωμα:

Ο Στέλιος Παπαθανασίου γεννήθηκε στο Νεοχώρι Χαλκιδικής το 1948.

Πτυχιούχος της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης και της Φιλοσοφικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

Μεταπτυχιακές Σπουδές (Diploma in Education και Master of Arts) στο Πανεπιστήμιο του Λονδίνου.

Διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Αθηνών με θέμα το πρόσωπο του δασκάλου και της δασκάλας στο έργο του Μυριβήλη.

Διδάκτωρ της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης με θέμα που εστιάζεται στο έργο του Παπαδιαμάντη.

Συγγραφέας των βιβλίων:

1. «Για μια κοινωνιολογική θεώρηση του πολιτισμού» (εκδ. Παρατηρητής, 2000)
2. «Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης και η γραμμή του ορίζοντος» (εκδ. Μυγδονία, 2007)
3. «Ο Αλέξανδρος Παπαδιαμάντης στα άδυτα της δημοσιογραφίας» (εκδ. Μορφωτικού Ιδρύματος της ΕΣΗΕΑ, 2008)

Άρθρα του, δημοσιευμένα σε εφημερίδες, περιοδικά και πρακτικά συνεδρίων, πραγματεύονται ζητήματα σχετικά με την κοινωνιολογία της εκπαίδευσης, τη θεωρία της λογοτεχνίας και εσχάτως τη θεολογία.

Έχει διδάξει σε όλες τις βαθμίδες της Εκπαίδευσης (Δημοτικό, Γυμνάσιο, Λύκειο, Παιδαγωγική Ακαδημία Θεσσαλονίκης, Φιλοσοφική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Πανεπιστήμιο Μακεδονίας).

Έχει επιμεληθεί δύο τηλεοπτικά ντοκιμαντέρ για λογαριασμό της Ε.Τ. 3:

1. Παπαδιαμάντης Εορταστικός: «Στὸ Χριστό, στὸ Κάστρο»
2. Παπαδιαμάντης εαρινός και αναστάσιμος